بزرگنمايي:

سیاست و بازاریابی - ایسنا /نگاه بیماران و کارکنان چگونه می تواند معیارهای مهم طراحی در بیمارستان ها را مشخص کند و چه چیزهایی بر تجربه حضور در این فضاها اثر می گذارد؟ محققان در یک مطالعه پژوهشی جالب به این سوالات پاسخ داده‌اند.
در سال‌های اخیر توجه به نقش محیط در سلامت بیشتر شده است. معماری بیمارستان دیگر فقط به ساختن اتاق و راهرو محدود نیست و به عنوان بخشی مهم از روند درمان دیده می‌شود. پیشینه تاریخی این موضوع نشان می‌دهد که ارتباط بین پزشکی و معماری ریشه‌دار است. از دوران باستان تا امروز، فضاهای درمانی همیشه جایی بوده اند که قرار است امنیت، آرامش و حس کنترل به بیمار بدهند. پژوهش های مختلف ثابت کرده اند که نور مناسب، رنگ هماهنگ، حضور طبیعت، فضای باز و طراحی سنجیده، می‌تواند مدت بستری بیمار را کم کند، اضطراب را کاهش دهد و به افزایش رضایت افراد کمک کند. این تغییر نگرش باعث شده متخصصان سلامت، طراحان و معماران، بیمارستان را فقط یک ساختمان خدماتی نبینند بلکه آن را فضایی بدانند که باید برای بهبود حال بیماران و حتی کارکنان، تاثیرگذار باشد.
بازار
در کنار این نگاه کلی، بررسی نمونه‌های واقعی و تجربیات جهانی نیز نشان داده است که طراحی محیطی درست می‌تواند نقش حمایتی داشته باشد. حتی در برخی پژوهش ها روش های ساده مانند پخش تصاویر آرامش بخش یا قصه گویی برای کودکان به عنوان عناصر غیر دارویی معرفی شده اند که نگرانی بیماران را کم می کند. همین مطالعات، اهمیت توجه به گروه‌های مختلف استفاده کننده از بیمارستان را یادآوری می کند. معماری در چنین فضایی می‌تواند نقش یک مربی خاموش را داشته باشد. یعنی با هدایت رفتار افراد، استفاده از فضا را راحت تر کند. بیمارستان‌ها نقاط تلاقی هنر، فناوری و درمان هستند. بنابراین لازم است طراحی آن‌ها هم زیبا باشد و هم تابع اصول علمی که کیفیت خدمات پزشکی را بالا می‌برد. با گسترش فناوری و افزایش نیازهای درمانی، توجه به این موضوع بیش از هر زمان ضروری شده است.
در همین خصوص، صائمه هادی زاده از گروه مکانیک دانشگاه گیلان با همکاری دانشگاه علوم پزشکی گیلان و دانشگاه آزاد اسلامی شاهرود، پژوهشی را انجام داده است که به بررسی دیدگاه بیماران و کارکنان درباره شاخص های معماری بیمارستان می پردازد. این مطالعه تلاش کرده است روشن کند که از نگاه افراد حاضر در محیط درمان، کدام مولفه ها بر تجربه آن ها اثر بیشتری می گذارد.
افراد شرکت کننده در این تحقیق شامل بیماران و کارکنان بیمارستان های دولتی شهر رشت بوده‌اند. پژوهشگران ابتدا با مطالعه منابع کتابخانه ای، عوامل مهم در معماری بیمارستان را استخراج کردند و سپس این عوامل را در قالب پرسشنامه طراحی کردند. پرسشنامه ها به افراد داده شد تا براساس تجربه خود اهمیت هر مولفه را مشخص کنند. داده ها بعد از جمع آوری وارد تحلیل آماری شدند تا مشخص گردد کدام ویژگی های محیطی ارزش بیشتری دارند.
نتایج تحلیل ها نشان دادند که از نگاه کارکنان، مولفه های فضایی مانند حضور طبیعت، رنگ مناسب و چیدمان درست فضاها بیشترین اهمیت را دارند. بر اساس این نتایج، کارکنان در محیطی می‌توانند بهتر کار کنند که طراحی آن به نیازهای روزانه و شرایط کاری آنها توجه کرده باشد.
در میان بیماران، نتایج کمی متفاوت بود. بالاترین امتیاز مربوط به احساس راحتی بود که نشان می دهد بیماران بیش از هر چیز نیاز دارند محیط برایشان قابل تحمل، آرام و قابل اعتماد باشد. بعد از آن، ایمنی در رتبه بعدی قرار گرفت که برای افراد بستری شده عامل مهمی است. نتایج بیماران درواقع نشان داد که طراحی فضا می تواند در نگاه افراد تاثیر واقعی داشته باشد.
طبق اطلاعات تکمیلی این پژوهش، معماری بیمارستان اگر به درستی اجرا شود می تواند تجربه بیمار را به شکل چشمگیری بهبود دهد. عواملی مانند نور طبیعی، فضاهای سبز، حریم خصوصی، انعطاف پذیری فضا و حتی حضور عناصر هنری، بر کاهش استرس، افزایش رضایت و بهبود کیفیت خدمات اثر می گذارند. همچنین معماری به عنوان یک عنصر آموزشی می تواند رفتار و احساسات کاربران را هدایت کند.
بررسی نمونه های شهر رشت نیز نشان می دهد که توجه به شاخص های طراحی، در مراکز درمانی ایران هم ضروری است و می تواند بر سلامت عمومی اثر مثبت داشته باشد. بر اساس پیشنهاد پژوهشگران، بیمارستان های آینده باید علاوه بر فناوری های نوین، به نیازهای روانی و جسمانی کاربران نگاه دقیق تری داشته باشند تا محیطی بسازند که احساس آرامش و امنیت را تقویت کند.
گفتنی است این یافته‌ها در «مجله سلامت و بهداشت» منتشر شده‌اند که وابسته به دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی اردبیل است و به چاپ پژوهش های حوزه سلامت می پردازد.