بزرگنمايي:

سیاست و بازاریابی - ایسنا / گردشگری کشاورزی به‌عنوان یکی از شاخه‌های نوظهور صنعت گردشگری، می‌تواند فرصتی تازه برای رونق اقتصادی روستاها و تقویت معیشت کشاورزان باشد. منطقه‌ای در گیلان به دلیل ظرفیت‌های طبیعی و کشاورزی، در این زمینه بررسی شده است.
گردشگری به‌طور کلی یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های خدماتی در جهان به شمار می‌رود که در دهه‌های اخیر رشد سریعی داشته است. این صنعت علاوه بر جذب گردشگران، به‌عنوان ابزاری برای توسعه محلی و کاهش فقر نیز شناخته می‌شود. در همین حال، مفهوم «توسعه پایدار» اهمیت ویژه‌ای یافته است؛ به این معنا که نیازهای امروز جوامع بدون به خطر انداختن منابع نسل‌های آینده پاسخ داده شود. در این چارچوب، ترکیب حفاظت از محیط‌زیست، جلب مشارکت جامعه محلی و تأمین رضایت گردشگران سه رکن اساسی محسوب می‌شوند. از سوی دیگر، کشاورزی نیز از دیرباز پایه‌ای اصلی برای اقتصاد کشورها بوده، اما امروزه با چالش‌های متعددی همچون کمبود زمین، افزایش هزینه‌ها، کاهش قیمت محصولات و افت درآمد کشاورزان مواجه است. این مشکلات سبب شده بسیاری از کشاورزان حتی زمین‌های خود را بفروشند و به دنبال منبع درآمد دیگری باشند.
بازار
با توجه به چنین شرایطی، نمی‌توان نقش کشاورزی را صرفاً در تولید و اشتغال خلاصه کرد. نیاز امروز، ایجاد راه‌حل‌هایی است که ارزش افزوده برای محصولات ایجاد کند و منابع درآمدی پایدار در اختیار کشاورزان قرار دهد. یکی از این راه‌ها، تلفیق کشاورزی با گردشگری است؛ حوزه‌ای که «گردشگری کشاورزی» یا «اگری‌توریسم» نام دارد. این نوع گردشگری شامل بازدید از مزارع، باغ‌ها و واحدهای دامداری برای اهدافی مانند تفریح، آموزش و گذران اوقات فراغت است. استان گیلان و به‌ویژه شهرستان رودسر، به دلیل تولید محصولاتی همچون گل گاوزبان، فندق، برنج، چای و کیوی، از ظرفیت بالایی در این زمینه برخوردار است. رودسر حتی در تولید برخی محصولات مانند فندق و گل گاوزبان رتبه نخست کشور را دارد. علاوه بر این، شهرستان فوق به‌عنوان یکی از قطب‌های گردشگری ساحلی و کوهستانی شمال ایران، هرساله میزبان گردشگران بسیاری است. ترکیب این دو حوزه می‌تواند آینده‌ای روشن برای توسعه پایدار منطقه رقم بزند.
در همین راستا، مهدی حسام، دانشیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه گیلان، همراه با یکی از همکاران دانشگاهی خود و با مشارکت جهاد دانشگاهی گیلان، پژوهشی در این زمینه انجام داده‌اند. هدف اصلی آنها بررسی ظرفیت‌ها و موانع توسعه گردشگری کشاورزی در دهستان سیاهکلرود شهرستان رودسر بوده است؛ منطقه‌ای که از نظر کشاورزی و گردشگری ظرفیت‌های قابل‌توجهی دارد.
روش کار این پژوهش به گونه‌ای طراحی شد که هم ظرفیت‌های موجود و هم موانع توسعه مشخص شود. در بخش نخست، 36 نفر از مدیران و کارشناسان محلی در خصوص ظرفیت‌های گردشگری کشاورزی سیاهکلرود مورد پرسش قرار گرفتند و داده‌ها از طریق پرسشنامه گردآوری شد. این اطلاعات سپس با نرم‌افزار آماری ویژه‌ای تحلیل شد. در بخش دوم نیز، 45 نفر از فعالان حوزه گردشگری، مدیران، صاحبان کسب‌وکارهای گردشگری، نخبگان محلی و گردشگران مورد بررسی قرار گرفتند تا موانع توسعه مشخص شود. برای تحلیل این بخش، از نرم‌افزاری استفاده شد که به شناسایی دقیق‌تر موانع کمک می‌کند.
یافته‌های پژوهش که در فصلنامه «گردشگری و توسعه» وابسته به انجمن علمی گردشگری ایران منتشر شده‌اند، نشان دادند که مناظر طبیعی و چشم‌اندازهای موجود در سیاهکلرود، به همراه خدمات و امکانات زیرساختی، بهترین ظرفیت‌ها برای توسعه گردشگری کشاورزی در این منطقه به شمار می‌روند. پس از آن، جاذبه‌های فرهنگی و تاریخی، امکانات اقامتی و تفریحی و تجربه‌های بومی نیز در رده‌های بعدی قرار دارند.
از سوی دیگر، پژوهشگران به این نتیجه رسیدند که موانع متعددی نیز بر سر راه توسعه این نوع گردشگری وجود دارد. موانع اقتصادی همچون کمبود سرمایه‌گذاری، مشکلات اجتماعی نظیر نبود مشارکت کافی جامعه محلی، کمبود زیرساخت‌های مناسب، ضعف در مدیریت و همچنین نگرانی‌های زیست‌محیطی از جمله مهم‌ترین چالش‌هایی هستند که باید برطرف شوند.
این یافته‌ها حاکی از آن هستند که سیاهکلرود از ظرفیت‌های اولیه و ارزشمندی برای تبدیل‌شدن به قطب گردشگری کشاورزی برخوردار است. اگر سرمایه‌گذاری مناسبی در بخش‌هایی همچون جاده‌ها، اقامتگاه‌ها و امکانات تفریحی صورت گیرد، در کنار برنامه‌ریزی جامع و آموزش کشاورزان و جوامع محلی، می‌توان امید داشت که این منطقه به یکی از مراکز اصلی گردشگری کشاورزی کشور تبدیل شود. همچنین توجه به حفظ محیط‌زیست و ترویج روش‌های پایدار کشاورزی می‌تواند آینده‌ای پایدار برای این فعالیت‌ها فراهم آورد.