بزرگنمايي:

سیاست و بازاریابی - گجت نیوز / امروز می‌خواهیم فلج خواب یا بختک را از نظر علمی بررسی کنیم. علت ایجاد آن چیست و چرا حس می‌کنیم یک موجود شیطانی روی سینه ما نشسته است یا در اتاق حضور دارد؟
افراد زیادی در طول زندگی خود فلج خواب را تجربه کرده‌اند. این تجربه می‌تواند همچون یک فیلم ترسناک واقعی باعث وحشت و استرس شدید شما شود. احساس ناتوانی نیز وضعیت را بدتر می‌کند. گویی یک نیروی تاریک می‌خواهد شما را نابود کند. هرچند از نظر علمی ماجرای بختک فرق می‌کند.
بازار
اضطراب شدید، تنگی نفس و فلج کامل؛ بختک و درمان از نظر علمی
تازه از خواب بیدار شده‌اید و اطراف را نگاه می‌کنید. متوجه می‌شوید که توانایی صحبت کردن یا تکان دادن بدن خود را ندارید. اینجاست که ناگهان فشار سنگینی را روی سینه خود احساس می‌کنید. گویی که یک موجود خبیث خود را روی شما انداخته است. سعی می‌کنید اطرافیان را صدا کنید؛ اما هیچ صدایی از گلو خارج نمی‌شود. اینجاست که وضعیت هر لحظه بدتر می‌شود.
نفس کشیدن سخت‌تر شده و فکر می‌کنید با موجودی ماورایی طرف هستید. کاملا احساس می‌کنید که یک نیروی ناشناخته و تاریک در حال نابود کردن شما است. برخی افراد حتی صحنه‌های وحشتناکی را هم مشاهده می‌کنند. این تجربه افرادی است که بختک یا فلج خواب را تجربه کرده‌اند.
بختک در فرهنگ‌های مختلف
در فرهنگ ایران و کشورهای خاورمیانه بختک معمولا به جن یا موجودی در همان سطح گفته می‌شود که شب‌هنگام روی سینه فرد می‌نشیند. در اروپا پدیده فلج خواب را به‌خاطر حمله شیاطین می‌دانند و در آفریقا نیز آن را به‌عنوان پیامی از سوی ارواح گذشتگان تفسیر می‌کنند.
در برخی فرهنگ‌های اروپای شرقی گفته می‌شود که بختک نوعی شیطان است که از روح فرد تغذیه می‌کند. بومیان آمریکا باور داشتند که فلج خواب زمانی رخ می‌دهد که روح در مکان دیگری حضور دارد و فرد از خواب بیدار می‌شود. گرچه امروز می‌خواهیم روی دلایل رخ دادن بختک از نظر علمی تمرکز کنیم.
نقش خواب REM در یک تجربه وحشت‌آور
دکتر متیو واکتر، مدیر مرکز علوم خواب دانشگاه کالیفرنیا برکلی مشکل بختک را ناشی از خواب REM می‌داند. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که در حال وارد شدن یا خارج شدن از خواب REM هستید. شبیه اتفاقی که ممکن است هنگام ترافیک سنگین در یک تقاطع شلوغ رخ دهد. تعادل بدن به‌هم می‌ریزد و مغز بیدار می‌شود. آن هم در حالیکه بدن هنوز در خواب است.
خواب REM نقشی حیاتی برای بدن انسان دارد و برای تقوییت حافظه، سیستم ایمنی بدن و مدیریت احساسات ضروری است. این مرحله پس از خواب عمیق از راه می‌رسد و در آن رویاهای پیچیده و واضح را می‌بینیم. به همین خاطر است که دانشمندان هنگام مهندسی رویاهای انسان روی خواب REM تمرکز می‌کنند.
جالب است بدانید که در خواب رم بدن به‌صورت موقت فلج می‌شود تا به‌خاطر رویایی که می‌بینید حرکت نکنید. بر اساس گزارش‌های منتشر شده در اخبار علمی، حدود 30 درصد از انسان‌ها حداقل یکبار در طول عمر فلج خواب را تجربه می‌کنند. معمولا هم این تجربه فقط یکبار رخ می‌دهد. در واقع شیطانی به‌نام بختک چندان تمایل ندارد که بارها در یک فرد تکرار شده و از نظر علمی مورد بررسی قرار گیرد.
مشاهده ارواح و موجودات ترسناک در بیداری
فلج خواب یک مکانیزم دفاعی ثابت‌شده است. اگر چنین چیزی وجود نداشت، قطعا همه در خواب راه می‌رفتند و به‌خود آسیب می‌زدند. به‌باور دانشمندان فلج خواب از چند دقیقه تا حداکثر 20 دقیقه طول می‌کشد. به‌خاطر همین تاکنون دیده نشده کسی بگوید که کل شب به‌خاطر بختک رنج می‌کشد. معمولا افراد می‌گویند آنقدر یک دعای خاص را تکرار کرده‌اند تا بختک پس از چند دقیقه تسلیم شده و از خانه رفته است.
از نظر علمی بختک زمانی سراغ شما می‌آید که هنوز عضلات فرصت کافی برای رها شدن از فلج خواب را نداشته‌اند. حدود 40 درصد از افراد هنگام تجربه بختک دچار توهمات بصری، شنیداری و یا حتی فیزیکی می‌شوند. برخی افراد فشار شدیدی را روی سینه حس می‌کنند و برخی نیز حس می‌کنند که روح آنها از بدن خارج شده‌ است.
برای 90 درصد افراد تجربه بختک وحشت‌آور است. برخی ارواح ترسناک را می‌بینند و برخی نیز حضور موجودی شبیه گربه یا آدم‌فضایی را احساس می‌کنند. گاهی این موجودات صرفا به‌فرد خیره شده و آرام‌آرام به او نزدیک می‌شوند. گاهی نیز می‌خواهند او را بکشند. از نظر علمی توهمات مربوط به بختک چه توضیحی دارد؟
اگر بپذیریم که بختک به‌خاطر خواب REM رخ می‌دهد، پس مشاهده موجودات ترسناک در بیداری کامل را چطور باید توضیح داد؟ وقتی بیدار می‌شوید، واکنش طبیعی بدن فرار از این موقعیت عجیب است. مغز بدن را با سیگنال‌های مختلف بمباران می‌کند تا حرکت کنید. هرچند هیچ اتفاقی رخ نمی‌دهد. در نتیجه مغز یک داستان عجیب را برای توضیح دادن آنچه تجربه می‌کنید می‌سازد.
در چنین موقعیتی فعالیت قشر پیش‌پیشانی مغز نیز کاهش می‌یابد. این قسمت مسئول منطق و استدلال در مغز است. کاهش فعالیت آن نیز باعث می‌شود که توهمات فوق‌العاده واقعی به‌نظر بیایند. بدتر از همه اینکه آمدگدالا به‌عنوان مرکز هشدارهای احساسی مغز به‌شدت فعال شده و بار عاطفی ماجرا شدت پیدا می‌کند. در واقع از نظر علمی شما واقعا بختک یا موجود شیطانی درون اتاق را می‌بینید. هرچند آن موجود ساخته ذهن شما است.
عوامل تشدید کننده بختک از نظر علمی و خطرات آن
دانشمندان معتقد هستند که اضطراب، استرس، اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)، اختلال دوقطبی و حمله وحشت (پنیک اتک) می‌توانند احتمال رخ دادن فلج خواب را بالا ببرند. هرچند در برخی موارد نیز کمبود خواب، جت‌لگ، برنامه خواب نامنظم، نارکولپسی و حتی عوامل ژنتیکی می‌توانند تاثیرگذار باشند.
برخی پژوهش‌های علمی نیز نشان داده که نباید از تاثیر آپنه خواب، مصرف مواد مخدر و داروهای مرتبط با اختلال بیش‌فعالی غافل باشیم. از نظر علمی فلج خواب یا بختک نمی‌تواند سبب مرگ فرد شود. هرچند تکرار آن باعث می‌شود که فرد از خوابیدن وحشت داشته و بیدار بماند. در نتیجه کاهش انرژی، تضعیف توانایی‌های ذهنی و حتی افسردگی را تجربه خواهد کرد.
در برخی موارد نیز فلج خواب و توهمات ناشی از آن باعث شده که فرد علائمی شبیه به تروما را تجربه کند. به‌بیانی دیگر عملا زندگی فرد فلج می‌شود. پس حتما باید مشکل را برطرف کرد.
راه‌های درمان بختک
حالا که دلایل ایجاد بختک را از نظر علمی بررسی کرده‌ایم نوبت به درمان آن می‌رسد. دانشمندان تاکنون راه‌های مختلفی را برای مواجهه با بختک پیشنهاد کرده‌اند. اولین و ساده‌ترین راه‌حل اصلاح عادات خواب است. شما باید بتوانید 7 تا 9 ساعت خواب آرام را در شب داشته باشید.
داشتن چرخه خواب منظم می‌تواند ساعت بدنی شما را تنظیم کرده و از مشکلات مربوط به خواب REM جلوگیری کند. همچنین برخی افراد استفاده از اپلیکیشن‌های مدیتیشن و کنترل استرس را نیز در این مسئله تاثیرگذار می‌دانند. در موارد شدید نیز استفاده از برخی داروهای ضدافسردگی می‌تواند مفید باشد. این داروها حرکت روان بین مراحل مختلف خواب را تضمین می‌کنند و حتی مرحله REM را کاهش می‌دهند.
به‌طور کلی افزایش سطح سراتونین مغز می‌تواند به کنترل چرخه خواب و بیداری کمک کند. هرچند که این داروها برای درمان بختک در بلند‌مدت مناسب نیستند. راه‌حل دیگری نیز از طرف پژوهشگران دانشگاه هاروارد برای حل مشکل بختک پیشنهاد شده که می‌تواند در 8 هفته مشکل را تا 50 درصد کاهش دهد. این راه‌حل چهار مرحله دارد.
در ابتدا باید چشمان خود را بسته و به‌خود بگویید که این تجربه برای افراد زیادی رخ داده و زنده خواهید ماند. در مرحله بعدی باید بگویید که آنچه می‌بینید صرفا ناشی از بازی‌های مغز است و واقعیت ندارد. در نتیجه اصلا نباید بترسید وگرنه شرایط بدتر خواهد شد.
در گام سوم باید روی یک چیز مثبت تمرکز کنید. برخی افراد در این مرحله چهره خندان یک از عزیزان خود را تصور می‌کنند و برخی نیز به دعا یا خاطرات شیرین گذشته رو می‌آورند. در پایان نیز باید عضلات خود را آرام کرده و حرکت نکنید. طبیعتا انسان فکر می‌کند که شاید بتواند با حرکت دادن انگشتان کم‌کم مشکل را حل کند. هرچند از نظر علمی اینکار باعث بدتر شدن تجربه بختک و واکنش شدیدتر از سمت مغز می‌شود. در واقع شما توهمات و ترس را قوی‌تر خواهید کرد.
اگر چشمان خود را ببندید، بدن آرام باشد و به افکار مثبت فکر کنید، فلج خواب پس از چند دقیقه برطرف می‌شود و تنفس به‌حالت عادی برمی‌گردد. شما نیز دیگر هیچ موجود ترسناکی را در اتاق خود نخواهید دید.