بزرگنمايي:

سیاست و بازاریابی - ایسنا / دیابت یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مزمن در جهان است که علاوه بر مشکلات جدی در کنترل قند خون، روند بهبود زخم‌ها را نیز مختل می‌کند. پژوهشگران ایرانی در بررسی راه‌های نوین درمانی، به دنبال یافتن شیوه‌ای مؤثرتر برای این بیماران بوده‌اند.
پیوگلیتازون، دارویی شناخته‌شده در درمان دیابت نوع 2، سال‌هاست که در کنار سایر داروهای کاهنده قند خون به کار می‌رود. این دارو با تأثیرگذاری بر گیرنده‌های خاصی در سلول‌ها، حساسیت بدن به انسولین را افزایش داده و به کاهش میزان گلوکز کمک می‌کند. علاوه بر این، پژوهش‌ها نشان داده‌اند که پیوگلیتازون نقش‌هایی فراتر از کنترل قند خون دارد و می‌تواند در درمان برخی بیماری‌های دیگر مانند التهاب، آلزایمر و حتی ترمیم زخم نیز مؤثر باشد. با وجود این مزایا، مشکل اصلی در مصرف این دارو، محلولیت پایین آن در آب و در نتیجه کاهش کارایی و جذب در بدن است. همین مسئله باعث شده که متخصصان علوم دارویی به فکر یافتن روش‌های نوینی برای رساندن دارو به بدن باشند تا اثربخشی آن افزایش یابد.
بازار
امروزه توجه زیادی به سیستم‌های نوین دارورسانی معطوف شده است؛ سامانه‌هایی که می‌توانند دارو را به شکل کنترل‌شده و در زمان و مکان مناسب در بدن آزاد کنند. یکی از نوآوری‌های مهم در این زمینه، استفاده از نانوفیبرهاست. نانوفیبرها به دلیل ساختار متخلخل، سطح تماس بالا و قابلیت بارگذاری دارو، گزینه‌ای ایده‌آل برای کاربردهای پزشکی به شمار می‌روند. این ساختارها به‌راحتی قابل تهیه هستند، هزینه تولید نسبتاً کمی دارند و به دلیل زیست‌تخریب‌پذیر بودن، نگرانی‌های کمتری برای بدن ایجاد می‌کنند. نانوفیبرها علاوه بر دارورسانی، می‌توانند به‌عنوان پانسمان‌های پیشرفته برای زخم‌ها نیز به کار روند، زیرا امکان تبادل گاز و جذب ترشحات را فراهم می‌کنند و محیطی مناسب برای بازسازی بافت ایجاد می‌نمایند. همین ویژگی‌ها آن‌ها را به گزینه‌ای امیدوارکننده برای بیماران دیابتی، که همواره با مشکلات زخم و نیاز به مصرف مکرر دارو مواجه هستند، تبدیل کرده است.
در همین زمینه، آناهیتا فتحی آذربایجانی، دانشیار گروه فارماسیوتیکس دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی ارومیه، به همراه سه همکار دانشگاهی خود، پژوهشی را در زمینه استفاده از نانوفیبرهای حاوی پیوگلیتازون انجام داده‌اند. آن‌ها تلاش کرده‌اند تا با طراحی اشکال دارویی نوین، تأثیر این دارو را هم در کاهش قند خون و هم در ترمیم زخم در مدل حیوانی دیابت بررسی کنند.
برای انجام این پژوهش، تیم تحقیقاتی از روش «الکتروریسی» برای ساخت نانوفیبرها استفاده کرد. این روش امکان تهیه فیبرهای بسیار نازک و منظم را فراهم می‌کند. سپس ویژگی‌های ساختاری این نانوفیبرها با استفاده از میکروسکوپ الکترونی و طیف‌سنجی مورد بررسی قرار گرفت. محققان دارو را به دو شیوه آزمایش کردند: نخست، به صورت کاشت زیرپوستی در بدن موش‌های صحرایی دیابتی و دوم، به شکل پانسمان قرارگرفته بر روی زخم‌ها. در نهایت، نتایج این دو روش با گروهی که انسولین دریافت کرده بودند مقایسه شد.
نتایج این بررسی‌ها نشان دادند که کاشت زیرپوستی نانوفیبرها در کاهش قند خون موفقیت چشمگیری نداشت و نتوانست تغییر معنی‌داری در سطح گلوکز ایجاد کند. علت احتمالی این موضوع، مقدار پایین داروی بارگذاری‌شده بر روی نانوفیبرها و محلولیت محدود آن بوده است.
با این حال، بررسی تأثیر پانسمان‌های نانوفیبر نشان داد که این روش توانسته روند ترمیم زخم‌ها را در موش‌های دیابتی به طور قابل توجهی تسریع کند. لایه‌های اپیدرم و درم سریع‌تر تشکیل شدند و بافت‌های پوستی جدید با کیفیت بهتری شکل گرفتند. این اثرات مثبت به احتمال زیاد ناشی از خواص ضدالتهابی پیوگلیتازون بوده است.
اهمیت این یافته‌ها که در فصلنامه «مطالعات علوم پزشکی» وابسته به دانشگاه علوم پزشکی ارومیه منتشر شده‌اند، در آن است که گرچه این سامانه دارورسانی هنوز برای کنترل قند خون نیاز به بهبود دارد، اما در حوزه ترمیم زخم امیدبخش ظاهر شده است. زخم‌های دیابتی از جدی‌ترین مشکلات بیماران محسوب می‌شوند و در بسیاری از موارد منجر به عوارض شدید و حتی قطع عضو می‌گردند. استفاده از پانسمان‌های نانوفیبری حاوی دارو می‌تواند رویکردی نوین و کارآمد برای این بیماران باشد.
پژوهشگران در بخش تکمیلی مطالعه اشاره کرده‌اند که برای موفقیت در کاهش قند خون، نیاز به اصلاح فرمولاسیون و استفاده از ترکیبات افزایش‌دهنده جذب وجود دارد.
همچنین، افزایش میزان بارگذاری دارو بر روی نانوفیبرها می‌تواند در آینده مسیر تازه‌ای برای درمان دیابت بگشاید. با وجود این، اثرات مثبت مشاهده‌شده در ترمیم زخم نشان می‌دهد که حتی در شرایط فعلی نیز این فناوری می‌تواند به عنوان یک ابزار ارزشمند در مدیریت زخم‌های دیابتی مورد توجه قرار گیرد.