چاپ

سیاست و بازاریابی - ایسنا / عضو هیأت علمی مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام(ISC)، گفت: نادیده گرفتن اخلاق در استفاده از هوش مصنوعی می‌تواند به تولید یافته‌های علمی بی‌اصالت و فاقد اعتبار منجر شود.
محمدرضا قانع، عضو هیات علمی گروه پژوهش ارزیابی و توسعه منابع مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام در حاشیه مراسم دومین نشست تخصصی سردبیران نشریات علمی نمایه شده در wos و scopus که در دانشگاه شهید بهشتی برگزار شد، با بیان اینکه نشست امروز با هدف توانمندسازی و کیفی‌سازی نشریات علمی برگزار شده است، گفت: این نشست ویژه سردبیران نشریات نمایه‌شده در پایگاه‌های وب‌آو ساینس و اسکوپوس وابسته به وزارت علوم است و در راستای مأموریت‌های ISC برای ارتقای کیفیت نشریات علمی کشور برگزار می‌شود.
بازار
وی با اشاره به اینکه این برنامه نخستین نشست از سلسله نشست‌هایی است که برای سردبیران نشریات علمی تدارک دیده شده است، افزود: در این نشست تلاش شده است مهم‌ترین مسائل و چالش‌هایی که نشریات علمی در عصر فناوری‌های نوظهور با آن مواجه هستند، به‌ویژه موضوع هوش مصنوعی، مورد بحث و تبادل نظر قرار گیرد.
نقش کلیدی نشریات علمی در اکوسیستم ارتباطات علمی
این عضو هیأت علمی با تأکید بر اینکه امروز در عصری زندگی می‌کنیم که حکمرانی هوش مصنوعی به یکی از مؤلفه‌های اصلی تبدیل شده است، اظهار کرد: اکوسیستم ارتباطات علمی به‌شدت تحت تأثیر فناوری‌های نوظهور، به‌ویژه هوش مصنوعی قرار دارد و در این میان، نشریات علمی، پژوهشگران، سردبیران و تمامی دست‌اندرکاران نشر علمی از ارکان اصلی این اکوسیستم محسوب می‌شوند.
قانع ادامه داد: آگاهی سردبیران و فعالان نشریات علمی از تأثیرات هوش مصنوعی بر فرآیندهای مختلف تولید، داوری و انتشار نشریات، اهمیت زیادی دارد و این نشست فرصتی است تا درباره فرصت‌ها و چالش‌های ناشی از به‌کارگیری این فناوری تبادل نظر شود.
هوش مصنوعی؛ فرصت یا تهدید برای نشر علمی
وی با بیان اینکه هوش مصنوعی به‌خودی‌خود یک پدیده مثبت و ارزشمند است، تصریح کرد: آنچه اهمیت دارد، نحوه استفاده از این فناوری است؛ هوش مصنوعی می‌تواند به‌عنوان یک ابزار کمکی برای پژوهشگران و نشریات مورد استفاده قرار گیرد، اما در عین حال اگر به‌درستی مدیریت نشود، می‌تواند آسیب‌هایی نیز به همراه داشته باشد.
این مقام علمی افزود: نشریات علمی باید هر دو وجه استفاده از هوش مصنوعی را مدنظر قرار دهند؛ هم ظرفیت‌های مثبت آن برای تسهیل امور پژوهشی و هم مخاطراتی که ممکن است برای سلامت علمی نشریات ایجاد کند.
بی‌اخلاقی علمی؛ مهم‌ترین آسیب احتمالی استفاده نادرست از هوش مصنوعی
قانع با اشاره به اینکه یکی از مهم‌ترین دغدغه‌ها در اکوسیستم ارتباطات علمی، بحث بی‌اخلاقی علمی است، گفت: اگر بی‌اخلاقی علمی در استفاده از هوش مصنوعی نادیده گرفته شود، این روند می‌تواند ادامه‌دار باشد و در نهایت به تولید یافته‌های علمی منجر شود که فاقد اصالت و اعتبار لازم هستند.
وی تأکید کرد: از این رو، توجه به اصول اخلاق پژوهش و استفاده آگاهانه از هوش مصنوعی برای نشریات علمی و جامعه دانشگاهی بسیار حائز اهمیت است.
این عضو هیأت علمی درباره آینده نقش هوش مصنوعی در پژوهش‌های علمی بیان کرد: در حال حاضر برای اظهار نظر قطعی درباره جایگزینی هوش مصنوعی به‌جای انسان زود است، اما آنچه اکنون در سطح ملی و بین‌المللی مشاهده می‌شود، نگاه دوگانه به این فناوری است.
قانع افزود: هوش مصنوعی در شرایط فعلی بیشتر به‌عنوان یک دستیار پژوهشی مطرح است و نه جایگزین پژوهشگر؛ چراکه نقش تفکر انسانی در تمامی حوزه‌های علمی همچنان بسیار پررنگ و تعیین‌کننده است.
وی با توصیه به سردبیران نشریات علمی خاطرنشان کرد: نشریات باید به‌سمت استفاده از فناوری‌های نوظهور حرکت کنند، اما این حرکت باید آگاهانه باشد؛ سردبیران لازم است دانش و تخصص لازم را در این حوزه کسب کنند و در مدیریت نشریات خود بازنگری و چرخش عمیق ایجاد کنند.
این عضو هیأت علمی گفت: آشنایی با ظرفیت‌ها و محدودیت‌های هوش مصنوعی می‌تواند به نشریات کمک کند تا از آثار منفی احتمالی این فناوری بر انتشارات علمی جلوگیری کرده و از مزایای آن به‌درستی بهره‌مند شوند.