بزرگنمايي:

سیاست و بازاریابی -

تحولات اجلاس اقلیمی گلاسکو در ماه آینده میلادی (10 آبان‌ماه) به‌ویژه درباره سرعت بخشیدن به روند تأمین مالی اقلیم، تقویت هدف خالص انتشار صفر کربن تا سال 2050 به‌عنوان استاندارد جدید و میزان تعهد چین، هند و ایالات متحده به سیاست‌های قوی‌تر اقلیمی مورد توجه و رصد تحلیل‌گران بازار جهانی نفت قرار دارد. در واقع، با توجه به اینکه نتایج این نشست اقلیمی می‌تواند پیامدهای وسیعی برای صنعت نفت و گاز داشته باشد، تحلیلگران بازار تحولات مرتبط با این نشست را تحلیل می‌کنند و به گمانه‌زنی در مورد نتایج آن می‌پردازند. در این راستا، مؤسسه انرژی اینتلیجنس (Energy Intelligence) با طرح پنج پرسش کلیدی، به تحلیل برخی از ابعاد نشست اقلیمی گلاسکو پرداخته است:
1- آیا نشست گلاسکو احساس موفقیت یا شکست ایجاد می‌کند؟
نتیجه اجلاس کاپ 26 در میان افزایش جاه‌طلبی‌ها و چالش‌های مداوم، برخلاف تصورات قضاوت خواهد شد. شکست کلی، همان‌طور که در اجلاس کپنهاگ در سال 2009 اتفاق افتاد، بعید به نظر می‌رسد، اما نشست گلاسکو همچنان یک آزمایش کلیدی برای رویکرد موافقت‌نامه پاریس در مورد پذیرش تعهدات ملی بیشتر است. میزبان بریتانیایی اجلاس کاپ 26، پیشرفت در زمینه کاهش مصرف زغال‌سنگ، تأمین مالی سبز، خودروهای برقی و کاهش جنگل‌زدایی را به‌عنوان اهداف این اجلاس تعیین کرده‌ است.
مسائل و مشکلات این نشست شامل 1- انحراف مداوم اذهان عمومی به کوویدـ19، 2- روابط پرتنش آمریکا و چین به‌ویژه که پکن تمایلی به جداسازی موضوع اقلیم از دیگر مسائل دوجانبه ندارد، 3- موانع کنگره آمریکا بر سر برنامه داخلی اقلیمی بایدن که می‌تواند نقش ایالات متحده آمریکا را محدود کند.
باید دید که آیا آشفتگی کوتاه‌مدت بازار انرژی و افزایش قیمت‌ها به تمرکز اذهان بر ارائه تعهدات جدید منجر یا سبب انحراف از برنامه‌های اقلیمی می‌شود.
2- آیا شاهد ظهور اقدام‌های سریع‌تر در تجارت کربن خواهیم بود؟
پیشبرد ماده 6 موافقت‌نامه پاریس می‌تواند به پیوند سیستم‌های تجاری موجود در زمینه انتشار گازهای گلخانه‌ای و ایجاد یک طرح جدید برای ایجاد اعتبارات کربن قابل معامله کمک و تجارت جهانی کربن را تقویت کند، اما تاکنون پیشرفت در این زمینه کند بوده است. اجلاس اقلیمی مادرید در سال 2019 (کاپ 25) نتوانست در مورد سازوکارهای بازاری و غیربازاری مبادله کربن در ماده 6 موافقت‌نامه پاریس به توافقی دست یابد. اگرچه بعید است ایجاد چارچوب جهانی برای کاهش‌ و جبران‌ انتشار کربن، بتواند راه را برای تعیین قیمت جهانی و معنادار کربن هموار کند، اما می‌تواند از چند منظر کمک‌کننده باشد. از جمله اینکه قفل تأمین سرمایه مورد نیاز برای پروژه‌های سبز را بگشاید، به کشورهای در حال توسعه برای تسریع در تلاش‌های خود کمک و از پیشرفت گسترده‌تر در تعهدات جاه‌طلبانه اقلیمی حمایت کند.
رمز دستیابی به توافق در مورد سازوکارهای ماده 6 موافقت‌نامه پاریس، در گرو برقراری تعادل میان رویکردهای مختلف است. باید در نظر داشت شکست در مذاکرات گلاسکو سبب می‌شود که تمرکز و تأکید برای ایجاد بازارهای ملی و داوطلبانه کربن برداشته شود و در مقابل، درخواست‌ها برای ایجاد و توسعه سازوکارهای مالیات مرزی کربن افزایش ‌یابد.
3- چگونه چین و هند مسیر و اولویت‌های خود را بیشتر از همه در مورد زغال‌سنگ تعیین خواهند کرد.
چنین انتخاب‌هایی برای مسیرهای آینده تقاضای سوخت فسیلی بسیار مهم خواهد بود. شواهد نشان می‌دهد چین و هند بدون توجه به فشارهای کشورهای توسعه‌یافته مسیر و سرعت اقدام‌های خود را تعیین خواهند کرد. چین هنوز در حال نهایی کردن برنامه‌های ملی، بخشی و محلی خود برای پوشش برنامه چهاردهمین برنامه پنج‌ساله اقتصادی (2021 تا 2025) و اهداف بلندمدت است. این برنامه‌ها برای سرعت بخشیدن به حرکت استان‌ها، شهرها و شرکت‌ها برای دستیابی به تعهد اعلام‌شده رئیس‌جمهوری شی جین‌پینگ در سازمان ملل متحد در سال 2020 مبنی بر رسیدن به حداکثر انتشار گازهای گلخانه‌ای قبل از سال 2030 و خالص انتشار کربن صفر تا سال 2060، بسیار مهم خواهد بود.
با توجه به اینکه چین نگاهی به کسب نقش رهبری اقلیمی جهان دارد، می‌توان انتظار داشت که جهان شاهد حرکتی بزرگ در کاپ 26 از سوی این کشور باشد. در عین حال زغال‌سنگ همچنان برای چین و نیز برای هند مسئله مهمی است، اما به نظر می‌رسد تعهد اخیر پکن مبنی بر توقف ساخت نیروگاه‌های جدید زغال‌سنگی در خارج از این کشور، نشان‌دهنده تمایل به تغییر مسیر باشد.
4- حرکت گسترده‌تر اقلیمی در گلاسکو چقدر تقاضاهای سرمایه‌گذاران را تسریع خواهد کرد؟
انگیزه وسیع‌تری برای اقدام‌های اقلیمی به‌ویژه در حوزه مالی به‌عنوان یک نتیجه کلیدی از نشست اقلیمی پاریس در سال 2015 مشاهده شد و اکنون نیز به نظر می‌رسد روند مشابهی را شاهد خواهیم بود. به‌طوری ‌که سرمایه‌گذاران و سهامداران همچنان خواستار اقدام اقلیمی سریع‌تر از سوی شرکت‌های نفت و گاز هستند، تنظیم‌کننده‌های مالی مشتاق عمل‌اند و چالش‌های حقوقی برای شرکت‌ها و دولت‌ها نفتی افزایش یافته است.
شرکت‌های بزرگ نفتی در حال حرکت به سمت خالص انتشار کربن صفر (حداقل برای انتشار بخش عملیاتی خود) هستند که اکنون به حداقل سطح قابل قبول اقدام اقلیمی این شرکت‌ها تبدیل شده است. درخواست‌های سرمایه‌گذاران در سال جاری به‌سرعت تکامل یافته است و پیامدهای گسترده‌ای را به‌دنبال دارد. این درخواست‌ها با تأکید بر کاهش زودتر انتشار گازهای گلخانه‌ای (از جمله در مصرف محصول) و هماهنگ‌سازی راهبردها و برنامه‌های سرمایه‌گذاری شرکت‌ها، در حال تغییر به سمت استانداردهای خالص انتشار کربن صفر است. ابتکارهای دیگر مانند کنترل انتشار ناخواسته گاز متان نیز در حال پیشرفت است.
5- آیا اجلاس کاپ 26، سال 2050 را به‌عنوان مهلت دستیابی به خالص انتشار کربن صفر تعیین می‌کند؟
در حالی‌ که ‌نشست پاریس تلاش خود را برای حفظ گرمایش «بسیار کمتر از 2 درجه سانتیگراد» متمرکز کرده بود، شاهد این خواهیم بود که اجلاس گلاسکو نیز اهداف متحدکننده‌ مشابهی را دنبال کند. انتظار می‌رود که دستیابی به خالص انتشار کربن صفر تا سال 2050 (نه دیرتر) به‌عنوان یک قاعده عمومی تأیید شود (البته اگر تحت شعاع بحران کنونی انرژی قرار نگیرد). به‌ویژه که ذی‌نفعان از این طریق، به‌دنبال حفظ گرمایش جهانی در حد 1.5 درجه سانتی‌گراد هستند، همچنین پیش‌بینی می‌شود که با تأکید بیشتر بر اقدام در دهه جاری و فشار برای کاهش ناخالص انتشار کربن (و نه خالص انتشار)، تلاش‌هایی برای زودتر اجرایی شدن جاه‌طلبی‌های اقلیمی صورت گیرد.
مهم است که در گلاسکو و بعد از آن، به سؤال‌های کلیدی مهمی از قبیل «چه کسی گذار انرژی را تأمین مالی می‌کند؟» و «چگونه باید بار مسئولیت اقدام‌های اقلیمی بین کشورها، در صنایع و جوامع تقسیم شود؟»، پاسخ مناسبی داده شود.
برای صنعت نفت و گاز، تمرکز بر هدف خالص انتشار کربن صفر تا سال 2050، پرداختن به سناریوهای خالص انتشار صفر را که تا همین اواخر بیشتر به‌عنوان مباحث نظری و چالش‌های فزاینده فکری تلقی می‌شد، برجسته می‌کند.
مدیریت منابع اوپک و روابط با مجامع انرژی وزارت نفت